O grupo Nós foi un colectivo de intelectuais ourensáns que lle deu á cultura galega unha altura intelectual que xamais tivera, principalmente no que se refire á renovación da prosa e do ensaio, así como ao seu cosmopolitismo.
O 20 de outubro de 1920 nace na cidade de Ourense a revista Nós. Arredor dela, xurdirán un grupo de autores literarios que, a partires da Asemblea de Monforte (1922), iranse integrando de cheo nas estruturas das Irmandades da Fala. A revista Nós estaría conformada principalmente, non seu inicio, polos integrantes do cenáculo ourensán (Vicente Risco, Ramón Otero Pedrayo e Florentino López Cuevillas) e máis Alfonso Daniel Rodríguez Castelao. Posteriormente, a revista verá chegar novos autores.
O primeiro número da revista Nós comeza coas Primeiras verbas, un artigo colectivo onde se aprecian varios dous propósitos deste grupo xeracional: a chamada da terra (Galicia), a dignificación da nosa cultura, ou carácter universalista. Todos estes trazos estarán presentes nas obras destes escritores.
A peripecia ideolóxica dos homes do grupo Nós aparece excelentemente reflectida na novela de Ramón Otero Pedrayo Arredor de Si (1930) e no ensaio de Vicente Risco Nós, os Inadaptados (1930). Os escritores deste grupo caerán na conta da importancia da cultura propia, posto que esta é a que distingue uns individuos dos outros e chegarán á conclusión de que só se pode ser universal partindo do propio. Así todos eles aceptarán o galeguismo como doutrina ideolóxica.
Por outra parte, este grupo de autores presenta unha particular problemática no que a súa denominación respecta. De Pondal a Novoneyra (1984), Xosé Luís Méndez Ferrín refírese ao como grupo xeracional. Tense falado de grupo Nós, xeración Nós e mesmo Anxo Tarrío fala dunha época Nós.
Partindo das teorías de Ptersen e de Ortega e Gasset, podemos afirmar que se trata dunha xeración literaria, en base aos seguintes requisitos:
1º-As datas de nacemento dous escritores deben darse nun período máximo de 15 anos: todos os autores de Nós nacerán na década de 1880, o cal lles fará compartir unha serie de elementos e inquedanzas comúns. Alén disto, entran xuntos na vida cultural.
2º.Igualdade de elementos formativos: todos eles teñen estudos universitarios.
3º.Existencia de trato persoal entre os escritores: no caso de Nós tanto é así, que todos eles pertencen ás Irmandades da Fala e colaboran nas mesmas revistas e xornais, alén de no Seminario de Estudos Galegos.
4º-Os escritores deben ser impulsores dunha nova forma de expresión: neste caso, estamos a falar dos renovadores da prosa galega e dos creadores do ideal de que o galego é válido para calquera uso.
5º-Ruptura coas xeracións anteriores: os homes de Nós romperon coa literatura de inspiración decimonónica e puxeron o noso sistema literario á altura dos europeos.
Mais, tendo en conta todo isto, que é o que motiva a moitos estudosos a pensar que este grupo non é unha xeración? Castelao é o único destes escritores que non procede dunha clase social fidalga ou pequeno-burguesa, polo que tería unha certa desvantaxe con respecto aos seus compañeiros á hora de adquirir unha boa formación. Alén disto, Alfonso Daniel Rodríguez Castelao é único membro deste grupo que non parte dunha desvinculación total da cultura galega.
De todos os xeitos, sexa Nós un grupo ou unha xeración, o que está claro é que se trata dun colectivo de intelectuais de vital importancia dentro da literatura galega, posto que (entre outras cousas) renovaron a prosa galega, ampliaron o número de xéneros cultivados na nosa lingua e exerceron o seu maxisterio sobre os autores da Xeración de 1925 e da Xeración de 1936.